SCBA กับ Air-Line Supply เลือกอุปกรณ์หายใจแบบไหนในที่อับอากาศ

การทำงานในพื้นที่อับอากาศ (Confined Space) เป็นหนึ่งในงานที่มีความเสี่ยงสูงที่สุดในด้านความปลอดภัยในการทำงาน เนื่องจากพื้นที่เหล่านี้มักมีปริมาณออกซิเจนต่ำ หรือมีสารปนเปื้อนทางอากาศที่เป็นอันตราย เช่น ก๊าซพิษ หรือสารไวไฟ เพื่อให้ผู้ปฏิบัติงานสามารถดำเนินงานได้อย่างปลอดภัย การใช้อุปกรณ์ช่วยหายใจ (Breathing Apparatus) จึงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อการระบายอากาศไม่เพียงพอหรือไม่สามารถทำได้

อุปกรณ์ช่วยหายใจหลักที่ใช้กันอยู่ในปัจจุบันมีอยู่ 2 ประเภทหลัก ได้แก่ SCBA (Self-Contained Breathing Apparatus)และ Air-Line Supply ซึ่งแต่ละแบบมีจุดเด่น จุดด้อย และความเหมาะสมในการใช้งานแตกต่างกันไป บทความนี้จะวิเคราะห์เปรียบเทียบคุณลักษณะของทั้งสองประเภท พร้อมทั้งให้แนวทางในการเลือกใช้งานอย่างเหมาะสม

ทำความรู้จักอุปกรณ์ช่วยหายใจในพื้นที่อับอากาศ

1. SCBA (Self-Contained Breathing Apparatus)

SCBA คือ อุปกรณ์ช่วยหายใจแบบพกพาที่มีถังอากาศอัดความดันสูงติดตัวไปกับผู้สวมใส่ โดยจะมีสายต่อจากถังไปยังหน้ากากครอบหน้า เพื่อส่งอากาศหายใจเข้าไปยังปอดของผู้ใช้งาน

ข้อดีของ SCBA

• ให้ความคล่องตัวสูง สามารถเคลื่อนที่ได้อย่างอิสระ

• ไม่ต้องพึ่งพาแหล่งอากาศภายนอก

• เหมาะกับสถานการณ์ฉุกเฉิน หรือพื้นที่ที่ไม่สามารถใช้ท่อส่งอากาศเข้าไปได้

ข้อจำกัด

• เวลาการใช้งานจำกัดตามความจุของถัง (โดยเฉลี่ย 30-60 นาที)

• มีน้ำหนักมาก อาจทำให้เหนื่อยล้าหากต้องใช้งานนาน

2. Air-Line Supply

Air-Line Supply หรือ Supplied-Air Respirator (SAR) แบบใช้สายต่อ เป็นอุปกรณ์ที่เชื่อมต่อกับแหล่งอากาศบริสุทธิ์ผ่านท่อ โดยอากาศจะถูกจ่ายผ่านท่อเข้าสู่หน้ากากที่ผู้ใช้งานสวมใส่

ข้อดีของ Air-Line Supply

• ใช้งานได้นานอย่างต่อเนื่อง ตราบเท่าที่แหล่งอากาศยังทำงาน

• น้ำหนักเบากว่า SCBA เพราะไม่มีถังอากาศติดตัว

• เหมาะกับการทำงานที่ใช้เวลานาน เช่น การบำรุงรักษา การทำความสะอาดภายในถัง

ข้อจำกัด

• พื้นที่เคลื่อนไหวจำกัดตามความยาวของท่อ

• ท่ออาจพันหรือขัดข้องได้ หากไม่ดูแลอย่างเหมาะสม

• ไม่เหมาะกับสถานการณ์ฉุกเฉินที่ต้องการความคล่องตัว

เปรียบเทียบการใช้งานในสถานการณ์ต่างๆ

ไม่ว่าจะเลือก SCBA หรือ Air-Line Supply สิ่งสำคัญที่สุด คือการฝึกใช้งานจริง เพราะในสถานการณ์ฉุกเฉิน การรู้วิธีใส่ ถอด ตรวจสอบ และตอบสนองอย่างถูกต้อง จะช่วยชีวิตผู้ปฏิบัติงานในพื้นที่อับอากาศได้อย่างแท้จริง ทำให้ผู้ที่จะทำงานในที่อับอากาศ ต้องผ่านการอบรมความปลอดภัยที่อับอากาศ ก่อนถึงจะทำงานได้ตามข้อกำหนดกฎหมาย

ปัจจัยที่ควรพิจารณาในการเลือกอุปกรณ์

1. ระยะเวลาที่ต้องอยู่ในพื้นที่อับอากาศ

• หากงานใช้เวลานาน > 1 ชั่วโมง → แนะนำ Air-Line Supply
• หากเป็นงานเร่งด่วน หรือไม่แน่ใจเวลา → เลือก SCBA

2. ความซับซ้อนของพื้นที่

• พื้นที่มีทางเดินคดเคี้ยว แคบ หรือมีสิ่งกีดขวาง → SCBA เหมาะกว่า
• พื้นที่โล่ง ไม่มีอุปสรรคมาก → ใช้ Air-Line ได้สะดวก

3. ความสามารถในการจัดการอุปกรณ์

• หากมีทีมดูแลอุปกรณ์ มีปั๊มลม และระบบกรองอากาศที่เชื่อถือได้ → Air-Line Supply คือทางเลือกประหยัดระยะยาว
• หากไม่มีระบบสนับสนุน → SCBA จัดเก็บง่าย เคลื่อนที่สะดวก

4. สภาพความพร้อมของผู้ใช้งาน

• ผู้ที่มีประสบการณ์ ใช้อุปกรณ์เป็น → ใช้ได้ทั้งสองแบบ
• ผู้ที่เพิ่งผ่านการอบรม → เริ่มจาก SCBA ที่ใช้ง่ายกว่าในสถานการณ์ฉุกเฉิน

มาตรฐานและข้อกำหนดที่เกี่ยวข้องอุปกรณ์หายใจ

ทั้ง SCBA และ Air-Line Supply ต้องเป็นไปตามมาตรฐานที่กำหนดโดยองค์กรความปลอดภัยระดับสากล เช่น

• NIOSH (National Institute for Occupational Safety and Health)
  มาตรฐาน NIOSH กำหนดประเภทและระดับของอุปกรณ์หายใจตามการใช้งาน

• NFPA 1981 สำหรับ SCBA ที่ใช้ในงานดับเพลิง

• OSHA 29 CFR 1910.134 กำหนดการฝึกอบรม การตรวจสอบ และการดูแลรักษาอุปกรณ์ช่วยหายใจ

• ANSI Z88.2 แนวทางในการเลือกใช้อุปกรณ์หายใจ

การใช้งานในพื้นที่อับอากาศในประเทศไทย ยังต้องเป็นไปตามประกาศของกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เช่น

• ประกาศเรื่อง “ความปลอดภัยในการทำงานในที่อับอากาศ” ซึ่งกำหนดให้นายจ้างต้องจัดเตรียมอุปกรณ์ป้องกันที่เหมาะสม

• ต้องมีแผนเผชิญเหตุ และการซ้อมแผนกู้ชีพ-กู้ภัยอย่างสม่ำเสมอ

ข้อควรระวังในการใช้งาน

• ตรวจสอบอุปกรณ์ก่อนใช้งานทุกครั้ง

• ฝึกซ้อมการใช้งานกับสถานการณ์จำลอง

• ดูแลรักษาอุปกรณ์ให้พร้อมใช้งานเสมอ

• ห้ามใช้ Air-Line Supply หากมีความเสี่ยงที่แหล่งอากาศอาจถูกปนเปื้อน

สรุป

การเลือกใช้อุปกรณ์ช่วยหายใจที่เหมาะสมในพื้นที่อับอากาศ ไม่ใช่เพียงการเลือกจากความสะดวกสบายหรือราคา แต่ต้องพิจารณาจากความปลอดภัยเป็นหลัก โดยต้องประเมินจากสภาพพื้นที่ ลักษณะงาน และระยะเวลาในการปฏิบัติงาน

• หากต้องการ ความคล่องตัวและความพร้อมในการเคลื่อนที่ – SCBA คือ คำตอบ

• หากต้องการ การทำงานต่อเนื่องระยะยาวโดยไม่ต้องเปลี่ยนอุปกรณ์บ่อย – Air-Line Supply คือ ทางเลือก

แม้ว่าอุปกรณ์ทั้งสองจะมีข้อดีข้อเสียแตกต่างกัน แต่สิ่งสำคัญที่สุดคือการฝึกอบรมผู้ใช้งานให้มีความรู้ ความเข้าใจ และสามารถใช้อุปกรณ์ได้อย่างถูกต้อง เพื่อให้ทุกชีวิตปลอดภัยกลับบ้านในทุกวัน

อ้างอิง

1. National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH). (2020). Respirator Trusted-Source Information.

2. Occupational Safety and Health Administration (OSHA). (2021). Respiratory Protection Standard 29 CFR 1910.134.

3. American National Standards Institute (ANSI). (2015). ANSI Z88.2 – Practices for Respiratory Protection.

4. NFPA 1981. (2018). Standard on Open-Circuit Self-Contained Breathing Apparatus (SCBA) for Emergency Services.

5. กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน. (2564). ประกาศเรื่อง ความปลอดภัยในการทำงานในที่อับอากาศ.

6. Dräger. (n.d.). SCBA vs Airline Breathing Apparatus: Which is Best?

บทความที่น่าสนใจ

• ความต่าง Risk Assessment กับ JSA เครื่องมือบริหารความเสี่ยงในงาน
• เปรียบเทียบเครื่องตรวจวัดก๊าซ Single Gas กับ Multi-Gas
• ค่า KPI คืออะไร รู้จักตัวชี้วัดที่ช่วยลดอุบัติเหตุในองค์กร